به طور قطع در هنگام انتخاب الکترود جوشکاری متناسب با فلز پایه، در انتهای شماره فنی الکترودها با شماره‌ها یا حروفی مواجه می‌شویم که دانستن معنی قراردادی آنها در کیفیت جوشکاری بسیار اثرگذار است. حرف انتهایی الکترودهای جوشکاری دستی ما را در انتخاب آسان‌تر الکترود راهنمایی کرده و باعث انتخاب حرفه‌ای‌تری در نوع الکترود میگردد.
در سیستم نامگذاری الکترودهای جوشکاری قوسی با پوشش (SMAW) بر اساس استانداردهای AWS A5.1، A5.5، A5.4 و سایر استانداردهای مشابه، پس از عدد اصلی الکترود، گاهی حروفی در انتهای نام آن درج می‌شود. این حروف که به آنها Suffix Letters یا حروف پسوندی الکترود گفته می‌شود، بیانگر ویژگی‌های خاصی از جمله مقاومت در برابر رطوبت، میزان هیدروژن قابل نفوذ، ترکیب شیمیایی ویژه، یا نوع پوشش الکترود هستند.
شناخت دقیق این حروف برای انتخاب صحیح الکترود در پروژه‌های حساس اهمیت بالایی دارد، زیرا می‌تواند کیفیت نهایی جوش را به‌طور مستقیم تحت تأثیر قرار دهد. علاوه بر این، آگاهی از نوع و مشخصات الکترود به شما کمک می‌کند قیمت الکترود مورد نیاز پروژه را بهتر ارزیابی کرده و خریدی مقرون‌به‌صرفه و متناسب با شرایط فنی انجام دهید.
در واقع، تفاوت در ترکیب شیمیایی، میزان هیدروژن، یا نوع پوشش الکترود نه تنها بر عملکرد جوش تأثیر می‌گذارد، بلکه در قیمت الکترود جوشکاری نیز تفاوت قابل‌توجهی ایجاد می‌کند. برای مثال، الکترودهای کم‌هیدروژن یا مقاوم به رطوبت معمولاً قیمت بالاتری نسبت به الکترودهای معمولی دارند، اما در عوض کیفیت و دوام جوش را به‌طور چشمگیری افزایش می‌دهند.
بنابراین، هنگام انتخاب الکترود مناسب، هم به استاندارد فنی و حروف انتهایی آن توجه داشته باشید و هم به قیمت الکترود در بازار، چرا که ترکیب این دو عامل، تضمین‌کننده‌ی یک انتخاب هوشمندانه و اقتصادی در فرآیند جوشکاری است.
ساختار کلی نامگذاری الکترودهای جوشکاری
حروف انتهایی نام الکترودهای جوشکاری فقط نشانه‌ای تزئینی نیستند؛ بلکه اطلاعات بسیار مهم درباره ترکیب شیمیایی، مقاومت مکانیکی، رفتار در برابر رطوبت و دما، و کاربردهای صنعتی را منتقل می‌کنند.
شناخت این حروف به جوشکاران کمک می‌کند تا در شرایط مختلف — از سازه‌های فولادی تا تجهیزات فشار بالا — انتخابی دقیق، اقتصادی و ایمن داشته باشند.
در واقع، تفاوت بین یک جوش معمولی و یک جوش صنعتی مطمئن، گاهی تنها در یک حرف کوچک در انتهای کد الکترود نهفته است.
مثلاً در الکترود E7018-G :
- E: Electrode (الکترود)
- 70: مقاومت کششی فلز جوش = 70 ksi (حدود 490 مگاپاسکال)
- 1: موقعیت جوشکاری (1 = تمام وضعیت‌ها)
- 8: نوع پوشش و جریان مجاز (پوشش قلیایی با پودر آهن)
- G: تولید و آنالیز با توافق مشتری
این ساختار، پایه‌ی اصلی در نامگذاری الکترودها در استاندارد AWS است. در بسیاری از پروژه‌های صنعتی، دانستن همین چهار بخش برای انتخاب اولیه کافی است، اما در پروژه‌های حساس‌تر، حروف انتهایی اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کنند.
اهمیت حروف انتهایی در الکترودهای جوشکاری
حروف انتهایی یا همان Suffix Letters بیانگر ویژگی‌های خاصی هستند که در شماره اصلی الکترود درج نمی‌شوند. این ویژگی‌ها می‌توانند مربوط به موارد زیر باشند:
- مقاومت به رطوبت
- مقدار هیدروژن قابل نفوذ (Diffusible Hydrogen)
- مقاومت به حرارت و خوردگی
- نوع پوشش فلاکس (Flux Coating)
- ترکیب شیمیایی خاص (مانند وجود نیکل یا مولیبدن)
- یا حتی کاربرد خاص در صنایع تحت فشار یا دماهای بالا
برای مثال، در الکترود E7018-H4R، حرف H4 نشان می‌دهد که مقدار هیدروژن قابل نفوذ آن کمتر از ۴ میلی‌لیتر در ۱۰۰ گرم فلز جوش است و R مقاومت بالا در برابر رطوبت را مشخص می‌کند. چنین جزئیاتی در پروژه‌های حساس مانند نیروگاه‌ها، خطوط لوله و صنایع پتروشیمی، اهمیت حیاتی دارد.
معنی کامل حروف انتهایی در الکترودها
در جدول زیر، مفهوم دقیق‌تر و مهندسی‌تر حروف انتهایی متداول در نامگذاری استاندارد AWS آورده شده است:
| حروف انتهایی | مفهوم |
|---|---|
| R | مقاومت به رطوبت (پس از 9 ساعت در محیط مرطوب همچنان ویژگی خود را حفظ می‌کند.) |
| H | هیدروژن : هیدروژن کمتر ← جوش بهتر |
| B1 | مقاومت به حرارت ( Cr و Mo بیشتر ) |
| B2 | مقاومت به حرارت ( Cr و Mo نسبتا بیشتر ) |
| B3 | مقاومت به حرارت (حاوی Cr و Mo و V ) |
| W | مقاومت به خوردگی ( Cu بالا ) |
| K | اکسیژن کشته شده (فاقد اکسیژن) – موجب پایداری قوس الکتریکی میگردد. |
| 1 | مقاومت به ضربه ( Mn و Ni بیشتر ) - بهبود چقرمگی در دمای پایین |
| A1 | مقاومت به حرارت ( Mo بیشتر ) |
| C | مقاومت در برابر ترک ( Ni بیشتر ) موجب سخت شدن ، افزایش سختی و استحکام، بهبود خاصیت الاستیک |
| D | استحکام بالا |
| G | تولید و آنالیز با توافق مشتری |
| Mo | استحکام بالا و مقاومت به خزش و حرارت |
| Ti | بهبود ساختاری فولاد در حد کم |
| 15 | روکش قلیایی در الکترودهای استیل |
| 16 | روکش روتیلی در الکترودهای استیل |
| 17 | روکش روتیلی – اسیدی در الکترودهای استیل |
| NM | دارا بودن Ni + Mo ( نیکل و مولیبدن ) |
| Si | مقاومت به پوسته شدن در دمای بالا ، مقاومت به خوردگی در محیطهای اسیدی، بهبود خاصیت فنری،افزایش استحکام کششی |
| M | روکش مقاوم به رطوبت |
| W | مقاوم به خوردگي اتمسفری |
| L | Low = کم کربن (معمولاً در استیل‌ها )مثل) E308L برای کاهش حساسیت به خوردگی بین‌دانه‌ای) |
| P | برای کاربرد فشار (Pressure Vessel) |
| Cbیا Nb | نیوبیوم (کلمبیوم) - پایدارسازی کاربیدها در فولادهای زنگ‌نزن (مثل E347). |
| HB | بازدهی بالا (High build) |
حروف مرتبط با هیدروژن (H) و عدد پس از آن
یکی از مهم‌ترین پسوندهای مورد توجه در الکترودها، پسوند H است که میزان هیدروژن قابل نفوذ را نشان می‌دهد. عددی که پس از حرف H قرار می‌گیرد، مقدار هیدروژن (به میلی‌لیتر در ۱۰۰ گرم فلز جوش) را بیان می‌کند:
- H4 → حداکثر ۴ ml H₂ در ۱۰۰ g فلز جوش
- H8 → حداکثر ۸ ml H₂
- H16 → حداکثر ۱۶ ml H₂
الکترودهایی با H4 کیفیت بالاتری دارند و در جوشکاری فولادهای پرکربن یا کم‌آلیاژ که مستعد ترک هیدروژنی هستند، استفاده می‌شوند. بطور خلاصه میتوان گفت : هیدروژن کمتر ، جوش بهتر.
ارتباط حروف پسوندی با نوع کاربرد صنعتی
شناخت حروف انتهایی فقط جنبه تئوریک ندارد؛ بلکه در انتخاب الکترود متناسب با نوع پروژه نقشی حیاتی دارد.
1. صنایع پتروشیمی و پالایشگاهی
در این صنایع، مقاومت به خوردگی و دمای بالا اهمیت زیادی دارد. به همین دلیل از الکترودهایی با پسوند B2، B3، W یا Mo استفاده می‌شود.
2. نیروگاه‌ها و بویلرها
در تجهیزات تحت فشار یا دماهای بالا، انتخاب الکترودهایی با پسوند A1، P یا Cb/Nb بسیار متداول است.
3. صنایع ساختمانی و سازه‌ای
برای پروژه‌های ساختمانی معمولی، الکترودهای E6013 یا E7018 بدون نیاز به پسوند خاص استفاده می‌شوند. اما در شرایط مرطوب و نمناک، نوع H4R می‌تواند ایمنی ، دوام جوش و مقاومت الکترود را افزایش دهد.
4. صنایع دریایی و محیطهای مرطوب
در این شرایط، الکترودهایی با مقاومت بالا به رطوبت مانند R یا M عملکرد بهتری دارند و از ایجاد تخلخل جلوگیری می‌کنند.
تفاوت بین الکترودهای دارای پسوند G و بدون پسوند
الکترودهایی که با حرف G پایان می‌یابند، دارای ترکیب شیمیایی سفارشی هستند. این نوع الکترودها معمولاً در پروژه‌هایی استفاده می‌شوند که مشتری نیاز به خواص مکانیکی خاصی دارد. برای مثال، E7018-G ممکن است بسته به تولیدکننده، درصد متفاوتی از عناصر آلیاژی داشته باشد. بنابراین همیشه توصیه می‌شود قبل از استفاده از الکترودهای دارای پسوند G، گواهی آنالیز فنی تولیدکننده (Certificate) بررسی شود.
تأثیر حروف انتهایی بر کیفیت جوش
انتخاب الکترود با پسوند مناسب، مستقیماً بر کیفیت نهایی جوش اثر می‌گذارد.
به‌طور مثال:
- در فولادهای کم‌آلیاژ مقاوم به حرارت، استفاده از الکترود B2 یا B3 مانع از ترک حرارتی می‌شود.
- در فولادهای ضدزنگ، حرف L (کربن پایین) از خوردگی بین‌دانه‌ای جلوگیری می‌کند.
- در پروژه‌های سردسیری و جوشهای نیازمند به مقاومت به ضربه ، الکترود E7018-1 به دلیل چقرمگی بالا در دمای پایین انتخاب بهتری است.
نکاتی برای انتخاب صحیح الکترود بر اساس پسوند
- همیشه به استاندارد AWS یا DIN درج‌شده روی بسته توجه کنید.
- در پروژه‌های حساس، از الکترودهای دارای گواهی تولید از کمپانی سازنده استفاده کنید.
- الکترود را با نوع فلز پایه هماهنگ کنید.
- در محیطهای مرطوب یا ساحلی، نوع R را برگزینید.
- در کاربردهای خطوط انتقال تحت فشار، الکترودهای P توصیه می‌شوند.
فولاد حامیران؛ انتخاب مطمئن در تأمین انواع الکترود جوشکاری
حروف انتهای نام الکترودها تنها نشانه‌ی ظاهری نیستند، بلکه اطلاعات مهمی در مورد ترکیب شیمیایی، رفتار مکانیکی، مقاومت به رطوبت، مقدار هیدروژن و کاربرد خاص الکترود در خود دارند.
داشتن اطلاعات صحیحِ این پسوندها موجب انتخاب دقیق‌تر، کاهش عیوب جوش و افزایش عمرقطعات یا سازه میگردد. بنابراین، هنگام انتخاب الکترود همیشه به حروف انتهایی شماره فنی آنها توجه ویژه داشته باشید چرا که همان یک حرف کوچک می‌تواند تفاوت بین یک جوش معمولی و یک جوش مطمئن صنعتی باشد.
مجموعه فولاد حامیران با سال‌ها تجربه در تأمین تخصصی انواع الکترودهای جوشکاری مطابق با استانداردهای AWS و EN، یکی از مراجع معتبر در بازار ایران است.
اگر در انتخاب الکترود مناسب پروژه خود نیاز به مشاوره دارید، کارشناسان فولاد حامیران آماده‌اند تا با بررسی نوع فلز پایه، شرایط محیطی و نیاز مکانیکی، بهترین گزینه را پیشنهاد دهند.
همچنین برای اطلاع از آخرین قیمت الکترود جوشکاری می‌توانید به وب‌سایت رسمی فولاد حامیران مراجعه کرده و از جزئیات فنی، برندهای موجود و شرایط فروش اطلاع یابید.
